Download onze gratis checklist
Vul je gegevens in en ontvang gratis onze checklist met zaken welke je moet regelen bij het beëindigen van een relatie.
Oops! Something went wrong while submitting the form.
sluiten
Binnen 2 minuten weten of een testament voor u belangrijk is? Ontdek het met de Testamentcheck!
Vul je gegevens in en ontvang gratis onze checklist met zaken welke je moet regelen bij het beëindigen van een relatie.
Wanneer iemand overlijdt, moeten de nabestaanden de nalatenschap afwikkelen. Hiervoor gelden wettelijke regels. Het kan zijn dat de overledene een testament heeft opgesteld. In dat geval wordt de nalatenschap afgewikkeld volgens de wensen van de erflater, zoals de overledene genoemd wordt. De erfgenamen, de personen die recht hebben op (een deel van) de erfenis, kunnen ervoor kiezen om de erfenis te aanvaarden, te verwerpen of beneficiair te aanvaarden. Een notaris kan helpen bij het afwikkelen van de nalatenschap.
Het inschakelen van een notaris voor het afwikkelen van de nalatenschap is in de meeste gevallen niet verplicht. Laat de overleden persoon een koopwoning of een ander registergoed na of is een van de erfgenamen minderjarig, dan is het inschakelen van een notaris wél verplicht. Ook wanneer een verklaring van erfrecht nodig is of wanneer u een kopie wilt ontvangen van het testament, gaat u naar de notaris. Hoewel het niet verplicht is om een notaris te betrekken bij het afwikkelen van de nalatenschap, kan het toch raadzaam zijn om een notaris in te schakelen. We vertellen u graag meer over de rol van de notaris bij het afwikkelen van de nalatenschap.
Wanneer iemand overlijdt, is het in eerste instantie belangrijk om na te gaan of er een testament is. Alle testamenten zijn ingeschreven in het Centraal Testamentenregister (CTR). In het CTR staat wie het testament op welke datum heeft opgemaakt en welke notaris het testament opmaakte. Nabestaanden kunnen deze gegevens via de website van het Centraal Testamentenregister digitaal en kosteloos opvragen. Natuurlijk kan een notaris dit ook voor u opvragen.
Als er sprake is van een testament, dan kan daarin een executeur zijn aangewezen voor het afwikkelen van de nalatenschap en het regelen van de uitvaart. Is er geen executeur aangewezen, dan moeten de erfgenamen dit onderling regelen. De executeur die in het testament is aangewezen, mag overigens na het overlijden nog beslissen of hij deze rol op zich wil nemen. Een notaris kan uitleg geven over de rol van de executeur. Ook is het mogelijk om de rol van executeur over te dragen aan de notaris, zodat deze de afwikkeling van de nalatenschap voor u regelt.
Is er geen testament, dan gelden de wettelijke bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek. De artikelen van Burgerlijk Wetboek 4 regelen wie de erfgenamen zijn als er geen testament is. Ook staan hierin een aantal bijzondere bepalingen. Zo is degene die de erflater heeft omgebracht, ‘onwaardig om uit een nalatenschap voordeel te trekken’.
Als een erflater schulden heeft, dan kan het verstandig zijn om de erfenis te verwerpen. U doet dan afstand van alle bezittingen en schulden van de overledene. Het betekent ook dat u niet betrokken wordt bij de afwikkeling van de nalatenschap.
Weet u niet zeker of er schulden zijn, dan is het ook mogelijk om de erfenis beneficiair te aanvaarden. Dit regelt u of de notaris bij de rechtbank. U bent dan niet verantwoordelijk als er schulden blijken te zijn. Het betekent ook dat u nog niets uit de boedel van de overledene mag hebben, totdat alle schulden zijn betaald. Bent u het huis van de overledene al aan het leegruimen voordat de schulden zijn betaald, let er dan op dat u niets uit de boedel mag meenemen of verkopen. Volgens de wet heeft dit namelijk als gevolg dat u de erfenis niet beneficiair, maar zuiver aanvaardt. Door iets mee te nemen, gedraagt u zich immers als erfgenaam. Bij zuivere aanvaarding bent u verantwoordelijk voor zowel de schulden als de bezittingen van de erflater.
Minderjarige kinderen kunnen de erfenis nooit zuiver aanvaarden. Zij dienen een keuze te maken tussen beneficiair aanvaarden of verwerpen.
Bij het afwikkelen van de nalatenschap moeten veel zaken worden geregeld. Pensioenfondsen moeten worden aangeschreven over uitkeringen, abonnementen moeten opgezegd worden, de laatste aangifte inkomstenbelasting van de overledene moet worden gedaan en u moet aangifte voor de erfbelasting doen. Daarnaast moet de nalatenschap verdeeld worden onder de erfgenamen die de erfenis aanvaard hebben.
Nadat alle praktische zaken zijn geregeld, is het belangrijk om in kaart te brengen wat de omvang van de nalatenschap is. Welke bankrekeningen zijn er? Staan er registergoederen op naam van de overledene? Staan er nog facturen open? Zijn er leningen?
Zijn er schulden, dan moeten deze eerst betaald worden, voordat de bezittingen over de erfgenamen verdeeld kunnen worden. U kunt ervoor kiezen om zaken uit de boedel te verkopen, om zo de schulden te voldoen. Vraag bij beneficiaire aanvaarding altijd advies voor het verkopen van spullen, om problemen op een later moment te voorkomen.
Zijn alle schulden betaald, is de erfbelasting afgedragen aan de Belastingdienst en is er duidelijk wat er aan bezittingen overblijft, dan is het tijd voor het definitief afwikkelen van de nalatenschap en het verdelen van de bezittingen.
De notaris kan u helpen bij het maken van de keuze om de erfenis zuiver te aanvaarden, beneficiair te aanvaarden of de erfenis te verwerpen. Ook kan de notaris de nalatenschap voor u afwikkelen. Zeker als er meer erfgenamen zijn, kan het afwikkelen van de nalatenschap voor spanningen tussen de erfgenamen zorgen. Aan de hand van het testament of de wet, zorgt de notaris ervoor dat eenieder krijgt waar hij of zij recht op heeft.
Ook kan het zijn dat u veel emoties ervaart bij het afwikkelen van de nalatenschap. In dat geval kan het prettig zijn dat een onpartijdige derde met u meedenkt over de afwikkeling. De notaris heeft bovendien kennis van het erfrecht en het belastingrecht.
Bent u erfgenaam of wilt u in een testament regelen dat de nabestaanden weten waar zij aan toe zijn? Neemt u dan contact op met HJ Notariaat.
Als iemand overlijdt, is een testament hét document waarin staat wat er met zijn of haar vermogen gebeurt. Een prettige manier om er zeker van te zijn dat wat u achterlaat, terecht komt bij de personen en instanties die u zelf hebt aangewezen. Er kan sprake zijn van één of meer erflaters: personen die het vermogen ontvangen. Wat minder bekend is, is het zogenaamde tweetrapstestament. Wat een tweetrapstestament is en welke (fiscale) voor- en nadelen aan deze constructie kleven, leest u in dit artikel.
Het tweetrapstestament is, zoals de benaming als zegt, een testament waarin in feite twee stappen zijn verwerkt. De eerste stap (‘trap’) is dat als iemand overlijdt, de langstlevende partner in eerste instantie de enige erflater is. Overlijdt ook deze langstlevende ouder, dan volgt de tweede stap. De kinderen van de overleden ouders erven op dat moment alsnog ook vermogen uit de nalatenschap van hun eerder gestorven ouder.
Degene die als eerste het gehele vermogen erft, heet de ‘bezwaarde’. De erflater is namelijk bezwaard met een voorwaarde, namelijk dat het vermogen van de overlevende dat over is gebleven na zijn of haar overlijden, terug gaat in de nalatenschap. In het testament staat vervolgens wie dit restant ontvangt: de kinderen. Deze kinderen krijgen ook wel de benaming de ‘verwachter’. De verwachters zijn al wel erfgenaam onder de opschortende voorwaarde dat de eerste erfgenaam (hun andere ouder) ook overlijdt.
Een tweetrapstestament is van invloed op de erfbelasting. Bij een dergelijke constructie is er zowel erfbelasting verschuldigd bij het eerste als bij het tweede overlijden. Soms is dit fiscaal gunstig, soms juist niet. In dat laatste geval is het raadzaam om voor een andere testamentvorm te kiezen.
Bij een tweetrapstestament erven de kinderen nog niets bij het overlijden van de eerste ouder, ook niet op papier. De langstlevende partner heeft een vrijstelling van maximaal € 680.645 in 2022. Dat is aanzienlijk meer dan het bedrag dat kinderen mogen aftrekken van hun geërfde vermogen voordat ze erfbelasting afdragen. Die vrijstelling ligt namelijk op € 21.559 in 2022. Voor alles wat er dan nog overblijft aan vermogen, betalen zowel de langstlevende ouder als de kinderen 10% erfbelasting over de eerste € 130.425 en 20% op alles wat daarboven ligt.
Het meest in het oog springende voordeel van een tweetrapstestament in vergelijking met de ouderlijke boedelverdeling en de wettelijke verdeling, is dat er bij het eerste overlijden minder erfbelasting wordt afgedragen. Afhankelijk van de situatie, hoeven de kinderen dan ook minder erfbelasting te betalen als de langstlevende ouder ook overlijdt.
Hoe dan ook wordt het betalen van de erfbelasting deels uitgesteld. De langstlevende partner bespaart erfbelasting, zolang het af te dragen bedrag onder de vrijstelling van € 680.645 (in 2022) blijft. Als er in een testament is gekozen voor de ouderlijke boedelverdeling en wettelijke verdeling, moet de langstlevende daarentegen erfbelasting aan zijn of haar kinderen voorschieten, al krijgen ze het vermogen alleen nog op papier. Bij een tweetrapstestament hoeft de langstlevende geen erfbelasting af te dragen over de nalatenschap die hun kinderen uiteindelijk toekomt.
Wat te doen? Kiest u voor een ‘reguliere regeling’ in uw testament of voor een tweetrapstestament? In ieder geval is het vanuit fiscaal oogpunt niet zinvol om voor een tweetrapstestament te kiezen, als de kinderen zonder tweetrapstestament al niet meer krijgen dan hun vrijstelling. Vaak is het ook niet gunstig als de langstlevende met tweetrapstestament meer ontvangt dan de vrijstelling, omdat de tarieven boven de vrijstellingen gelijk zijn.
In de praktijk ligt een en ander ingewikkelder. Er zijn diverse factoren die meespelen in de vraag of een tweetrapstestament een voordelige keuze is. Denk aan de mate waarin het vermogen slinkt in de jaren dat de langstlevende ouder nog leeft, in hoeverre de waarde van het vermogen stijgt of daalt, eventuele estate planning, toekomstige fiscale wijzigingen en last but not least het aantal jaren dat de langstlevende ouder nog doorleeft.
Zo geldt voor de tarieven bij een tweetrapstestament dat het tijdstip van overlijden van de desbetreffende ouder niet bepalend is voor de hoogte daarvan. De kinderen dragen altijd erfbelasting af op basis van de tarieven die gelden op het moment van het overlijden van de langstlevende ouder. Dat is anders dan bij de ouderlijke boedelverdeling en wettelijke verdeling, waarvoor het moment van overlijden van de desbetreffende ouder bepalend is. Bij enorme tariefstijgingen is dat dus ongunstig in het geval u voor een tweetrapstestament kiest.
Vanwege de complexiteit van dit onderwerp is het voor het opstellen van uw testament aan te bevelen om u te laten adviseren en bijstaan door een notaris. Deze kent alle ins en outs van testamenten en de fiscale gevolgen die uw keuzes hebben. Want simpelweg uitgaan van de vuistregel dat een tweetrapstestament fiscaal met name geschikt is voor gevallen waarin de nalatenschap een omvang heeft die kleiner is dan de vrijstelling voor de langstlevende, is in veel gevallen te kort door de bocht als u zo min mogelijk erfbelasting wilt (doen) afdragen.
Uit het coalitieakkoord bleek al dat de regeringspartijen van plan waren om de schenkingsvrijstellingen zoals we ze nu kennen, aan te pakken. Afgelopen juli beschreven we in een blog het voornemen om met name de schenkingsvrijstelling voor de eigen woning af te bouwen en in 2024 zelfs helemaal af te schaffen.
De plannen uit het coalitieakkoord zijn inmiddels verder uitgewerkt. Op Prinsjesdag diende staatssecretaris van Financiën, Marnix van Rij, bij de Tweede Kamer het wetsvoorstel Belastingplan 2023 in. Naast de schenkingsvrijstellingen is er in het Belastingplan 2023 ook aandacht voor de hoogte van de overdrachtsbelasting. Wat betekent dit wetsvoorstel voor de consument en wat kan de notaris hier voor rol in spelen?
Zoals we in onze eerdere blog al beschreven, was de regering van plan om de schenkingsvrijstelling voor de eigen woning te verlagen. Op dit moment is het nog mogelijk om een persoon die tussen de achttien en veertig jaar oud is, eenmalig een bedrag van € 106.671 (de zogenoemde jubelton) te schenken. Het geschonken bedrag moet de ontvanger gebruiken voor het aankopen of verbouwen van een woning, het afkopen van het recht van erfpacht of voor de aflossing van de eigenwoningschuld.
In het wetsvoorstel staat dat de schenkingsvrijstelling voor de eigen woning per 1 januari 2023 wordt verlaagd tot € 28.947. Per 1 januari 2024 geldt er geen schenkingsvrijstelling meer die specifiek toeziet op de eigen woning. In het coalitieakkoord werd ook al gesproken over deze afschaffing en in dat opzicht laat het wetsvoorstel dan ook weinig verrassends zien.
Tot op heden was het mogelijk om gespreid over drie opeenvolgende jaren te schenken. Dit kan een optie zijn als u niet direct over het volledige bedrag beschikt, maar wel graag maximaal gebruik wilt maken van de schenkingsvrijstelling. In het coalitieakkoord werd al gesproken over het beperken van deze spreidingsmogelijkheid. Wie in 2022 nog gebruikmaakt van de schenkingsvrijstelling, kan het bedrag slechts over twee jaar spreiden en de spreidingsmogelijkheid voor schenkingen gedaan na 2022 vervalt, zo spraken de partijen met elkaar af. In het wetsvoorstel zijn deze afspraken overgenomen. Wie gespreid wil schenken voor de eigen woning en maximaal gebruik wil maken van de jubelton, zal dus in 2022 het eerste deel van de schenking moeten verrichten en in 2023 het resterende deel.
Het afschaffen van de jubelton en het beperken van de spreidingsmogelijkheid komen nagenoeg overeen met de afspraken die gemaakt zijn in het coalitieakkoord. Dat ligt iets anders voor de verhoging van de overdrachtsbelasting. In het coalitieakkoord spraken de partijen met elkaar af dat het tarief van de overdrachtsbelasting omhoog zou gaan van 8 naar 9%. In het wetsvoorstel is dit tarief nog iets hoger, namelijk 10,4%. Wie vanaf 1 januari 2023 een woning koopt, maar er niet zelf (al dan niet tijdelijk) in gaat wonen, betaalt 10,4% belasting over de waarde van de woning.
De regering vindt het nodig om de overdrachtsbelasting te verhogen, omdat zo de positie van starters en doorstromers verbetert ten opzichte van beleggers. Jarenlang was het algemene tarief voor de overdrachtsbelasting 6%. Vanaf 1 januari 2021 is dit verhoogd naar de 8% zoals we dat nu kennen. Het tarief van de overdrachtsbelasting gaat per 1 januari 2023 dus opnieuw omhoog. Voor mensen die een woning kopen om er zelf in te gaan wonen, verandert het wetsvoorstel niets. Starters onder de 35 jaar betalen geen overdrachtsbelasting en kopers vanaf 35 jaar die de woning als hoofdverblijf gaan gebruiken, betalen twee procent overdrachtsbelasting.
Een schenkingsovereenkomst kunt u zelf opstellen. Daarvoor is inmenging van een notaris niet verplicht. Toch kan het, zeker wanneer het gaat om grotere bedragen, raadzaam zijn om een notaris in te schakelen. De notaris is op de hoogte van de laatste wet- en regelgeving en kan u informeren over de mogelijkheden van gespreid schenken en de fiscale voordelen die daarmee samenhangen.
De schenkingsovereenkomst kunt u bij de notaris laten vastleggen in een notariële akte. Deze akte kunt u gebruiken als bewijs van uw schenking wanneer de Belastingdienst hier vragen over heeft. Daarnaast is de notariële akte op ieder moment op te vragen en kan deze bij uw overlijden veel duidelijkheid bieden voor uw nabestaanden.
Wilt u in 2022 nog gebruikmaken van de jubelton of wilt u meer informatie over gespreid schenken, neem dan contact op met HJ Notariaat.
.svg)